Homaranismo^[1]

Homaranism^[1]

La homaranismo estas celado al pura homeco kaj al absoluta intergenta justeco kaj egaleco.

Homaranism is aimed towards pure humanness and absolute interethnic justice and equality.

La ideo de homaranismo naskiĝis de la antaŭe ekzistinta ideo de „hilelismo“, de kiu ĝi distingiĝas nur per tio, ke la hilelismo koncernis nur unu homan grupon, dum la homaranismo koncernas ĉiujn popolojn kaj religiojn.

The idea of Homaranism was born from the previously-existing idea of “Hillelism”, from which it is distinguished only by this: that Hillelism concerned only one human group, while Homaranism concerns all peoples and religions.

La homaranismo estas instruo, kiu, ne deŝirante la homon de lia natura patrujo, nek de lia lingvo, nek de lia religianaro, donas al li la eblon eviti ĉian malverecon kaj kontraŭparolojn en siaj nacia-religiaj principoj kaj komunikiĝadi kun homoj de ĉiuj lingvoj kaj religioj sur fundamento neŭtrale homa, sur principoj de reciproka frateco, egaleco kaj justeco.

Homaranism is a teaching, which, not tearing man from his natural fatherland, nor from his language, nor from his religious community, gives to him the possibility to avoid all falsehoods and contradictions in his national-religious principles and communicate with people of all languages and religions on a neutrally-human foundation, on principles of reciprocal brotherhood, equality, and justice.

La homaranoj esperas, ke per konstanta reciproka komunikiĝado sur la bazo de neŭtrala lingvo kaj neŭtralaj religiaj principoj kaj moroj la homoj iam kunfandiĝos en unu neŭtrale-homan popolon, sed tio ĉi fariĝados iom-post-iom, nerimarkate kaj sen ia rompado.

The Homaranists hope that by constant reciprocal communication on the basis of neutral language and neutral religious principles and customs the humans eventually will mix together into one neutrally-human people, but this will come to be little by little, unnoticed and without any kind of breaking.

Longan tempon la iniciatoroj de la homaranismo ne kuraĝis precize formuli siajn dogmojn, timante, ke tio, kio teorie ŝajnis bona, en la praktiko eble montriĝos neplenumebla. Sed en la jaro 1905 okazis io, kio neniigis ĉiujn dubojn. En Aŭgusto 1905 en la franca urbo Boulogne-sur-Mer havis lokon la unua tutmonda kongreso de esperantistoj, kies sukceso superis ĉiujn atendojn. Pli ol mil homoj, kiuj alveturis el la plej diversaj landoj de la tuta mondo kaj apartenis al 22 diversaj popoloj kaj al la plej diversaj religioj kaj filozofiaj sistemoj, en la daŭro de tuta semajno vivis kune en la plej sincera amikeco kaj frateco, parolis inter si ekskluzive nur en neŭtrala internacia lingvo, konfesis religiajn principojn nur neŭtrale-homajn. Kiu aŭdis la multenombrajn parolojn kaj diskutojn en la vasta kaj plenigita konstruaĵo de la kongreso, kiu ĉeestis en la teatraj prezentadoj, en kiuj la aŭskultantoj kaj plenumantoj prezentis per si miksaĵon de ĉiuj gentoj kaj popoloj, kiu vidis tiun plenan senĝenecon kaj tiun kortuŝantan fratecon, kiu regis inter ĉiuj partoprenantoj de la kongreso, tiu al si mem ne kredis, ke ĉiuj tiuj homoj ankoraŭ hieraŭ estis tute fremdaj unuj al la aliaj, ke ilin unuigis nur neŭtrala lingvo kaj ke tiuj kelkaj semajnoj, kiujn ĉiu el ili dediĉis por la lernado de la fable facila neŭtrala lingvo, faris miraklon kaj, deŝirante neniun de lia natura patrujo, lingvo aŭ religianaro, donis al homoj de plej diversaj gentoj kaj religioj la eblon vivi inter si en la plej paca kaj sincera frateco.

For a long time the initiators of Homaranism did not dare to precisely formulate their dogmas, fearing that what seems good theoretically, in practice may turn out to be impossible. But in the year 1905, something happened which annihilated all doubts. In August 1905, in the French city Boulogne-sur-Mer, the first global congress of Esperantists took place, the success of which surpassed all expectations. More than a thousand people, who arrived from the most varied countries of the whole world and belonged to 22 different peoples and the most varied religions and philosophical systems, for the duration of a whole week lived together in the most sincere friendship and brotherhood, spoke amongst each other exclusively in a neutral international language, confessed only neutrally-human religious principles. Who heard the numerous speeches and discussions in the expansive and full building of the congress, who attended the theatrical presentations, in which the listeners and fulfillers represented by themselves a mixture of all ethnicities and peoples, who saw that full ease and that touching fraternity which ruled between all participants of the congress, that themselves did not believe that all those people still yesterday were complete strangers to one another, that they are united only by a neutral language and that those few weeks, that they all dedicated to the study of the mythically-easy neutral language, worked wonders and, tearing no-one from their natural fatherland, language, or religious community, gave to people of the most varied ethnicities and religions the chance to live amongst themselves in the most peaceful and sincere fraternity.

La mirinda sukceso de la Bulonja kongreso konvinkis la iniciatorojn de la homaranismo ke absoluta justeco, egaleco kaj frateco inter la popoloj en la praktiko estas plene ebla. Tial ili decidis proponi al ĉiuj amikoj de interpopola justeco unuiĝi en apartan grupon, kiu inter la amikoj de internacia lingvo prezentus apartan sekcion^[2].

The wonderful success of the Boulogne congress convinced the initiators of Homaranism that absolute justice, equality, and fraternity between the nations is in practice entirely possible. Therefore, they decided to propose to all friends of international justice to come together in a separate group, who among the friends of an international language could present a separate section.^[2]

La kurantaj fariĝoj en la patrujo de la unuaj homaranoj devigis ilin elpaŝi kun sia programo pli frue, ol ili intencis. En la celado al libereco la popoloj komencis persekutadi unu alian aŭ serĉadi pseŭdo-liberalajn kompromisojn inter la plimulto kaj la malplimulto, forgesante, ke ĉiuj kompromisoj estas maljustaj kaj nefortikaj kaj ke honesta kaj fortika libereco povas esti atingita nur per absoluta justeco kaj egaleco, sed ne per modifikado de kruda besta forto, por kiu ekzistas nur la demando „kiu kie super kiu kaj en kia grado devas regi“. Ĉar ekzistas homoj, kiuj meze de la aperinta intergrupa ĥaoso serĉas la veron kaj dezirus scii unu pri la alia, tial la homaranoj decidis publikigi siajn dogmojn jam nun kaj proponi al ĉiuj amikoj de intergenta egaleco kaj frateco, kiel ajn malgrandnombraj ili estas, aliĝi al ili.

The current events in the fatherland of the first Homaranists compelled them to move forward with their program earlier than they intended. In the pursuit of liberty the people began to persecute each other or search for pseudo-liberal compromises between the majority and the minority, forgetting that all compromises are unjust and weak and that honest and strong liberty can only be attained by absolute justice and equality, but not by a modification of crude, bestial force, for which exists only the question “Who should rule where, over whom, and to what extent?” Because there exist people who amidst the appearing inter-group chaos search for the truth and would desire to know about each other, therefore the Homaranists decided to publish their dogmas right now and propose to all friends of interethnic equality and fraternity, however small they are in number, to join with them.

La homaranoj faras al si neniajn iluziojn kaj tial ili timas nenian disreviĝon. Ili konscias tre bone, ke ilia voĉo longe restos voĉo krianta en la dezerto, ke longan tempon ili estos tre malgrandnombraj kaj la mondo ilin mokados kaj nomados ilin utopistoj, kiuj batalas por afero, kiu „ne havas eĉ la plej malgrandajn ŝancojn de sukceso“. Sed la homaranojn tio ĉi tute ne malkuraĝigas. Ĉar la homaranismo estas ne „entrepreno“, kies valoro dependas de ĝia atendata sukceso aŭ malsukceso, sed nur „principaro“, kaj ĉiu homo fortike konservas sian principaron tiel longe, kiel ĝi estas konsenta kun liaj konvinkoj, sendepende de tio, ĉu ĝi havas multe da partianoj aŭ malmulte.

The Homaranists make no illusions to themselves and therefore they fear no disappointment. They are very well aware that their voice will long remain a voice crying out in the desert, that for a long time they will be small in number and the world will mock them and name them utopians, who fight for a thing which “has not even the smallest chance of success”. But the Homaranists are not at all discouraged by this. Because Homaranism is not an investment, the value of which depends on its expected success or failure, but just a set of principles, and every person clings strongly to their own principles as long as they accord with their beliefs, without caring if they have many partisans or few.

La homaranoj estas konvinkitaj, ke ili staras sur fundamento de absoluta vero, kiu pli aŭ malpli frue devos venki, kiel ajn longe la mondo batalus kontraŭ ĝi; ke ĉiu nacia aŭ religia ŝovinismo kaj ĉiu celado de unu gento regi super aliaj gentoj, kiel bazita sur malvero kaj rajto de pugno, pli aŭ malpli frue devos malaperi; ke la homaranismo, bazita ne sur tempaj politikaj kondiĉoj de la vivo de tiu aŭ alia gento, ne sur elpensitaj religiaj dogmoj, ne sur tempaj modaj doktrinoj kaj fluoj, sed sur vero absoluta, ĉiuloka kaj ĉiutempa, estas la sola politika-religia idealo, kiun povos havi la estonta homaro, la sola idealo, kiun ĉiu patro kun pura konscienco povas transdoni al siaj infanoj sen timo, ke ŝanĝiĝintaj kondiĉoj de la vivo elŝiros tiun idealon el ilia brusto kaj lasos ilin en la mezo de la vojo de l’vivo sen ia programo kaj spirita apogo, kiel faris kun ni diversaj malverfundamentaj idealoj transdonitaj al ni de niaj prapatroj.

The Homaranists are convinced that they stand on a foundation of absolute truth, which sooner or later must win, however long the world might fight against it; that all national and religious chauvinism and all pursuits of one race ruling over all others, as based on falsehood and the right of the fist, sooner or later must disappear; that Homaranism, based not on temporary political life-conditions of some or other ethnicity, nor on invented religious dogmas, nor on temporary and fashionable doctrines and currents, but on an absolute, panspatial and pantemporal truth, which is the only politico-religious ideal which will be able to claim the future of humanity, the only ideal which every parent with a clear conscience can pass down to their child without fear that changing conditions will tear out that ideal from their breast and leave them in the middle of the road of life without any program or spiritual support, as has happened to us with many falsely-founded ideals passed down to us by our forefathers.

Ni, homaranoj, al neniu altrudas niajn idealojn kaj esperojn, ni deziras nur, ke la mondo sciu pri ili, por ke tiuj aŭ aliaj niaj agoj aŭ opinioj ne ŝajnu al la mondo strangaj. Ekzistas momentoj en la vivo de ĉiu nacio, kiam ĉiu regnano nepre devas stariĝi sub iun difinitan standardon. Ni publikigas niajn dogmojn por tio, ke ili povu servi al ni kiel malkaŝa standardo kaj por ke, agante en tia maniero aŭ alia, ni ne devu sur ĉiu paŝo donadi senfinajn klarigojn, sed ni povu simple montri nian standardon kaj diri „mi agas tiel, ĉar mi estas homarano“.

We, Homaranists, impose our ideals and hopes on nobody. We desire only that the world should know about them, so that those or others of our acts or opinions don’t appear strange to the world. There are moments in the life of every nation, when every citizen without fail must stand beneath some particular banner. We publish our dogmas for this, that they may serve us like a waving banner and so that, acting in that manner or another, we won’t need to provide endless explanations with every step, but we can simply show our standard and say “I do this, because I am a Homaranist.”

Ligante sin ne per la litero de siaj dogmoj, sed nur per ilia komuna spirito, la homaranoj rezervas al si la rajton per komuna reciproka interkonsento ŝanĝi kaj perfektigi siajn dogmojn, se tiu aŭ alia el ili montriĝos erara. Tial la malsupre donitaj dogmoj de la homaranismo havas signifon nur principan kaj ilia definitiva teksto estos fiksita nur poste, en unu el la kongresoj de la homaranoj.

Binding ourselves not by the letter of our dogmas, but only by their common spirit, the Homaranists reserve to themselves the right by common and reciprocal consent to modify and perfect their own dogmas if somebody or other shall demonstrate error. Therefore, the dogmas of Homaranism given below have meaning only in principle and their definitive text will only be set later, in one of the congresses of the Homaranists.

DEKLARACIO DE HOMARANO

DECLARATION OF A HOMARANIST

Kiam oni min demandas, kiu mi estas, kiaj estas miaj naciaj konvinkoj, religiaj principoj, mia celado kaj idealoj, mi respondas: „Mi estas Homarano“. Tio ĉi signifas, ke mi estas homo, kiu sin gvidas per la sekvantaj dogmoj:

When somebody asks me who I am and what my national convictions and religious principles, my goals and ideals are, I answer: “I am a Homaranist.” This means I am a person who guides themself according to the following dogmas:

1.

1.

Mi estas homo, kaj por mi ekzistas nur idealoj pure homaj; ĉiajn idealojn kaj celadon gente-naciajn mi rigardas nur kiel grupan egoismon kaj hommalamon, kiuj pli aŭ malpli frue devas malaperi kaj kies malaperon mi devas akceladi laŭ mia povo.

I am a human, and for me there exists only purely-human ideals; all ethno-national ideals and pursuits I regard as group egotism and misanthropy, which sooner or later must disappear and whose disappearance I must accelerate according to my power.

2.

2.

Mi kredas, ke ĉiuj popoloj estas egalaj, kaj mi taksas ĉiun homon nur laŭ lia persona valoro kaj agoj, sed ne laŭ lia deveno. Ĉian ofendadon aŭ persekutadon de homo por tio, ke li naskiĝis de alia gento, kun alia lingvo aŭ religio ol mi, mi rigardas kiel barbarecon.

I believe that all peoples are equal, and I value all people only by their personal value and acts, but not by their descent. Any assault and persecution of a person, because he was born of another ethnicity, or with another language or religion than me, I regard as barbarism.

3.

3.

Mi kredas, ke ĉiu lando apartenas ne al tiu aŭ alia gento, sed plene egalrajte al ĉiuj ĝiaj loĝantoj, kian ajn lingvon aŭ religion ili havas; la intermiksadon de la interesoj de lando kun la interesoj de tiu aŭ alia gento, lingvo aŭ religio mi rigardas kiel restaĵon de la tempoj barbaraj, kiam ekzistis nur rajto de pugno kaj glavo.

I believe that every country belongs not to some ethnicity or another, but fully and equally to all its inhabitants, whatever language or religion they have; the intermixing of the interests of a country with the interests of some or other ethnicity, language, or religion, I regard as a remnant of the barbaric times where there existed only the right of the fist and the sword.

4.

4.

Mi kredas, ke en sia familia vivo ĉiu homo havas plenan, naturan kaj nedisputeblan rajton paroli kian lingvon aŭ dialekton li volas kaj konfesi kian religion li volas, sed en komunikiĝado kun homoj de alia deveno li devas, kiom ĝi estas ebla, uzadi lingvon neŭtrale-homan kaj vivi laŭ la principoj de religio neŭtrale-homa. Ĉiun celadon de unu homo altrudi al aliaj homoj sian lingvon aŭ religion mi rigardas kiel barbarecon.

I believe that in their own family life, everybody has a full, natural, and indisputable right to speak whatever language or dialect they want and to confess whatever religion they want, but in communication with people of a different origin, they ought to (as much as possible) use a neutrally-human language and live according to the principles of a neutrally-human religion. Any pursuit whatsoever by one person of imposing their own language and religion on others I regard as barbarism.

5.

5.

Mia patrujo mi nomas tiun regnon, en kiu mi naskiĝis aŭ en kiu mi por ĉiam enloĝiĝis. Tiu parto de la regno, en kiu mi pasigis mian infanecon, aŭ kiu estas loĝata precipe de mia gento, povas esti por mi pli kara, ol ĉiuj aliaj partoj; sed nomi mia patrujo unu pecon de mia aŭ tiom pli de fremda regno pro tio, ke tie pleje loĝas aŭ iam regis mia gento, mi neniam devas, ĉar tio ĉi ne sole kondukas al konstantaj disputoj, sed ĝi estus ankaŭ kontraŭa al la morala leĝo pri la sengenteco de la tero. Se tiu parto de la patrujo, en kiu mi loĝas, laŭ sia geografia karaktero aŭ laŭ siaj moroj tro multe diferencas de la aliaj partoj, tiam — por eviti malkompreniĝon — mi povas al la demando pri mia patrujo nomi aparte tiun parton de la regno, en kiu mi loĝas, sed mi devas tiam ĝin nomi mia patruja lando, por ke estu klare, ke mi rigardas ĝin ne kiel mian ekskluzivan patrujon, sed nur kiel parton de mia patrujo. Sed nek mian tutan patrujon, nek ĝiajn apartajn partojn mi devas nomi per la nomo de ia gento, sed mi devas ilin nomi nur per nomo neŭtrale geografia, kiel estas farate en ĉiuj plej novaj regnoj; sed se mia regno aŭ lando ne havas ankoraŭ neŭtralan nomon, mi devas ĉiam — almenaŭ en parolado kun homaranoj — nomi mian regnon kaj landon per nomo homarana, kiu konsistas el la nomo de ilia ĉefa urbo kun la aldono de la finiĝo „io“ por la tuta patrujo kaj „lando“ por la nomo de ĝia parto.

I call that state in which I was born or that in which I have permanently settled, my fatherland. That part of the state in which I spent my childhood, or where my ethnicity mainly lives, can be more dear to me than all other parts; but to call a piece of my country or some such foreign state my fatherland because my ethnicity principally lives or sometime ruled there, I must never do, because this not only leads to constant disputes, but it would also contravene the moral law about the non-ethnicity of the land. If that part of the fatherland in which I live, according to its geographical character or its customs, differs too much from the other parts, then -- to avoid misunderstandings -- I can name separately the part of the state in which I live when I answer the question about my fatherland, but I must then call it my home country, in order to be clear that I regard it not as my exclusive fatherland, but only as a part of my fatherland. But I must call neither my whole fatherland nor any of its separate parts by the name of any ethnicity, but I must call them only by a neutrally-geographical name, as is done in all the newest states, but if my state or country still does not have a neutral name, I must always -- at least in conversation with Homaranists -- call my state and country by a Homaranist name, which consists of the name of their chief city with the addition of the suffix “-ia” for the whole fatherland and “-land” for the name of its part.

EKZEMPLOJ: Svisujo, Belgujo, Aŭstrujo, Kanado, Meksiko, Peruo; Peterburgio, Parizio; Alĝerlando, Varsovilando.

EXAMPLES: Switzerland, Belgium, Austria, Canada, Mexico, Peru; Peterburgia, Parisia; Algiersland, Warsawland.

6.

6.

Patriotismo aŭ servado al la patrujo mi nomas nur la servadon al la bono de ĉiuj miaj samregnanoj, de kia ajn deveno, lingvo aŭ religio ili estas; la servadon speciale al la gentaj interesoj, lingvo aŭ religio de tiu loĝantaro, kiu en la lando prezentas la plimulton; mi neniam devas nomi patriotismo. Konforme al la principo, ke unuj regnanoj, eĉ se ili prezentas en la lando grandegan plimulton, ne havas moralan rajton altrudi sian lingvon aŭ religion al la aliaj regnanoj, mi devas penadi, ke en mia lando ĉiu gento havu la rajton fondi por siaj membroj lernejojn kaj aliajn instituciojn kun sia lingvo kaj sia religio, se ili tion ĉi deziras, sed ke en ĉiuj publikaj institucioj, ne destinitaj sole por unu gento, regu nur lingvo neŭtrale-homa kaj festoj neŭtrale-homaj aŭ regnaj. Tiel longe, kiel la atingo de tio ĉi estos ne ebla, mi devas penadi, ke en mia lando ekzistu lernejoj kaj aliaj institucioj kun lingvo neŭtrale-homa por tiuj regnanoj, kiuj ne volas aŭ ne povas uzi instituciojn kun tiu aŭ alia genta lingvo, kaj de ĉia reciproka batalado de lingvoj aŭ religioj pro regado mi devas teni min flanke, ĉar ĝi estas nur batalado inter unu maljustaĵo kaj alia.

Patriotism, or service to the fatherland, I call only the service of the good of all my fellow-citizens, of whatever descent, language, or religion; the special service of the ethnic interests, language, or religion of those inhabitants who in the country represent the majority, I must never call patriotism. Following the principle that some citizens, even if they represent the great majority in the country, never have a moral right to impose their own language or religion on the other citizens, I must endeavor so that in my country every ethnicity should have the right to found for their own members schools and other institutions with their language and their religion, if they desire this, but that in all public institutions, not destined for only one ethnicity, there should reign only a neutrally-human language and only neutrally-human or state holidays. For so long as achieving this will not be possible, I must endeavor so that in my country there should exist schools and other institutions with a neutrally-human language for those citizens, who don’t want to or can’t use institutions with some ethnic language or another, and in all the mutual battles of languages and religions for dominance, I must hold myself to the side, because it is only a battle between one injustice and another.

7.

7.

Mi konscias, ke en tiuj landoj, kie la loĝantaro estas pli-malpli unugenta, ĝi longan tempon ne komprenos la maljustecon de regado de unu lingvo aŭ religio super la aliaj kaj ĝi per ĉiuj fortoj batalados kontraŭ la egalrajtigo de ĉiuj lingvoj kaj religioj, kaj la defendantojn de tiu ĉi egalrajtigo ĝi persekutados kaj superĵetados per koto. Sed mi neniam konfuziĝos per tiu ĉi persekutado, memorante, ke mi batalas pro absoluta vero kaj justeco, ke nenia popolo povas scii, kio fariĝos kun ĝi morgaŭ, ke la egalrajtigo de ĉiuj lingvoj kaj religioj forigos la kaŭzon de ĉiuj militoj kaj malpacoj inter la popoloj, ke ĉia ago kontraŭ la devizo „la regno por la regnanoj“ kaj ĉia perfortaĵo de unuj regnanoj kontraŭ aliaj restas ĉiam perfortaĵo, eĉ se ĝi estas farata de grandega plimulto kontraŭ malgrandega malplimulto, kaj ke fortika feliĉo de la homaro estas ebla nur tiam, kiam por ĉiuj popoloj kaj landoj ekzistos justeco egala kaj absoluta, dependanta nek de loko, nek de tempo, nek de forto, kaj kiam en ĉiu regno ekzistos nur homoj kaj regnanoj kaj ne gentoj.

I am aware that in those countries where the inhabitants are more or less monoethnic, they will for a long time not understand the injustice of the rule of one language or religion over the others, and they will fight with all their strength against the equal rights of all languages and religions, and the defenders of this equality they will persecute and barrage with mudslinging. But I must never be confused by this persecution, remembering that I fight for absolute truth and justice, that no kind of people can know what tomorrow will bring, that the equality of all languages and religions will remove the cause of all wars and unrests between the peoples, that every act against the motto “the state for the citizens” and every violence of some citizens against others always remains a violence, even if it is done by the greatest majority against the tiniest minority, and that a strong happiness of humanity is possible only when for all peoples and all lands there exists equal and absolute justice, depending neither on place, nor time, nor strength, and when in every state there will exist only humans and citizens, and no ethnicities.

8.

8.

Mia nacio mi nomas la tutecon de ĉiuj homoj, kiuj loĝas mian patrujon, de kia ajn deveno, lingvo aŭ religio ili estas; sed al mia nacia nomo mi devas ĉiam aldoni la vorton „Homarano“, por montri, ke mi alkalkulas min al mia nacio ne en senco ŝovinista. La aron de ĉiuj homoj, kiu havas saman devenon kiel mi, mi nomas mia gento. Mian nacion mi ne devas nomi per la nomo de ia gento, mi devas ĉiam nomi ĝin — almenaŭ en parolado kun homaranoj — per la neŭtrale-geografia nomo de mia regno aŭ lando. Se mia interparolanto deziras scii ne sole al kiu politike-geografia, sed ankaŭ al kiu etnografia grupo mi apartenas, tiam mi aparte nomas al li mian genton, lingvon, religion k. t. p.

My nation I call the totality of all people who live in my fatherland, of whatever descent, language, or religion, but to my national name I must always add the word “Homaranist”, to show that I don’t count myself among my nation in a chauvinistic sense. The collection of all people, who have the same descent as me, I call my ethnicity. I must not call my nation by the name of any ethnicity, I must always call it -- at least in conversation with Homaranists -- by the neutrally-geographical name of my state or country. If my interlocutor wants to know beyond the political geography, but also which ethnographic group I belong to, then I separately tell him my ethnicity, language, religion, etc.

EKZEMPLOJ: Sviso-Homarano, Peterburgia Homarano, Varsovilanda Homarano.

EXAMPLES: Swiss-Homaranist, Peterburgian-Homaranist, Warsawlander-Homaranist.

9.

9.

Mia lingvo mi nomas tiun lingvon, kiun mi persone plej bone scias kaj plej volonte parolas, sed al la nomo de tiu ĉi lingvo mi devas ĉiam aldoni la vorton „homarana“, por montri, ke mian lingvon mi ne rigardas kiel mian idolon kaj ke mia idealo estas lingvo neŭtrale-homa. En ĉiuj homaranaj kunvenoj kaj, kiom eble, ankaŭ en ĉiuj privataj komunikiĝoj kun homaranoj mi devas uzadi la lingvon homaranan. En mia familia vivo mi povas uzadi kiun lingvon mi volas, sed mi devas ĝin nomi ne mia nacia, sed nur mia lingvo familia. Kiam oni demandas min pri mia lingvo nacia, mi devas respondi: „la ekzistadon de lingvoj naciaj mi ne konfesas, ĉar ĉiu nacio nuntempa parolas per multaj lingvoj; sed mia lingvo genta estas jena (nome tiu lingvo aŭ dialekto, kiun en mia patrujo parolas la plimulto de mia gento, se eĉ mi mem tute ne posedas tiun ĉi lingvon).

My language I call that language which I personally know best and most willingly speak, but to the name of this language I must always add the word “Homaranist”, to show that I don’t look at my language like my idol and that my ideal is a neutrally-human language. In all Homaranist meetings and, as much as possible, also in all private communications with Homaranists I must use the Homaranist language. In my family life I can use whatever language I like, but I must never call it my national language, but only my family language. Whenever somebody asks me about my national language, I must answer: “I don’t believe in the existence of national languages, because every nation nowadays speaks several languages, but my ethnic language is this (the name of that language or dialect which the majority of my ethnicity speaks in my fatherland, even if I myself completely lack this language).

Rimarko. Novaj homaranoj, kiuj ne posedas ankoraŭ la lingvon homaranan, povas en la unua tempo uzadi en la kunvenoj kian lingvon ili volas, sed ili ne devas altrudi sian lingvon al la aliaj ĉeestantoj. Ĉar en la nuna tempo ekzistas nur unu neŭtrala lingvo, nome Esperanto, tial la homaranoj akceptas ĝuste ĝin; tamen ili rezervas al si la rajton anstataŭigi iam poste tiun ĉi lingvon per ia alia lingvo, se tio ĉi montriĝos utila.

Comment: New Homaranists, who do not yet have the Homaranist language, can first use whatever language they want in the meetings, but they must not impose their language on the other attendees. Because at the present time there exists only one neutral language, called Esperanto, therefore the Homaranists rightly accept it; also they reserve to themselves the right to replace this language with another at some future time, if this will be shown to be useful.

10.

10.

Mia religio mi nomas tiun religion, en kiu mi naskiĝis, aŭ al kiu mi estas oficiale alskribita; sed al ĝia nomo mi devas ĉiam aldoni la nomon „homarana“, por montri, ke mi konfesas ĝin laŭ la religiaj principoj de la homaranismo, kiuj konsistas en jeno:

My religion I call that religion in which I was born, or to which I am officially registered, but to its name I must add the name “Homaranist”, to show that I confess it according to the religious principles of Homaranism, which consist of these:

1. Sub la nomo „Dio“ mi komprenas tiun al mi nekompreneblan plej altan Forton, kiu regas la mondon kaj kies esencon mi havas la rajton klarigi al mi tiel, kiel diktas al mi mia saĝo kaj koro.
2. Kiel fundamentan leĝon de mia religio mi rigardas la regulon „agu kun aliaj tiel, kiel vi deziras ke aliaj agu kun vi, kaj aŭskultu ĉiam la voĉon de via konscienco“; ĉion alian en mia religio mi rigardas nur kiel legendojn aŭ kiel religiajn morojn, kiuj estas enkondukitaj de homoj, por enporti en la vivon difinitan programon kaj spiritan varmon, kaj kies plenumado aŭ neplenumado dependas de mia persona deziro.
3. Mi konscias, ke ĉiu homo apartenas al tiu aŭ alia tradicia religio ne tial, ke ĝi la plej multe respondas al liaj personaj konvinkoj, sed nur tial, ke li en ĝi naskiĝis, kaj ke la esenco de ĉiuj religioj estas la sama, kaj ili distingiĝas unu de alia nur per legendoj kaj moroj, kiuj ne dependas de persona elekto de homo. Tial mi konscias, ke oni neniun povas laŭdi nek mallaŭdi por lia tradicia religio kaj ke bonaj aŭ malbonaj agoj de homo dependas ne de lia religio, sed nur de li mem kaj de la cirkonstancoj de lia vivo. Kaj ĉar la religiaj moroj, kiuj prezentas la solan diferencon inter unu religio kaj alia kaj la solan kaŭzon de religia malamo inter la homoj, estas donitaj ne de Dio, sed de homoj, tial mi devas kunhelpi al tio, ke per konstanta reciproka komunikiĝado de la homaranoj de diversaj religioj la diversformaj religiaj moroj de ĉiuj homaranoj iom post iom cedu la lokon al moroj komunaj, neŭtrale-homaj.

1. Under the name “God”, I understand that highest and incomprehensible Force, who rules the world and whose essence I have the right to explain to myself however my judgement and my heart dictate.
2. I consider the rule “Do unto others as you would have others do unto you, and listen to the voice of your conscience” a fundamental law of my religion; all else in my religion I consider only legends or religious customs, which are introduced by humans to bring into life a defined program and spiritual warmth, and whose fulfillment or non-fulfillment depends on my personal desire.
3. I am aware that every person belongs to some traditional religion or another not because it answers his personal convictions the most, but only because he was born into it, and that the essence of all religions is the same, and they are distinguished from each other only by legends and customs, which don’t depend on personal choice. Therefore I am aware that one can neither praise nor condemn anybody for their traditional religion and that the good and evil deeds of a man depend not on his religion, but only on himself and the circumstances of his life. And because the religious customs, which represent the only difference between one religion and another and the only cause of religious hatred between people, are given not by God but by humans, therefore I must help with this: that by constant mutual communication between the Homaranists of different religions, the multifarious religious customs of all Homaranists should little by little yield to common, neutrally-human customs.

11.

11.

Kiam en mia urbo estos fondita templo homarana, mi devas kiel eble pli ofte vizitadi ĝin, por frate kunvenadi tie kun homaranoj de aliaj religioj, ellaboradi kune kun ili morojn kaj festojn neŭtrale-homajn kaj tiamaniere kunhelpi al la iom-post-ioma ellaboriĝo de filozofie pura, sed samtempe bela, poezia kaj varma vivo-reguliga religio komune-homa, kiun gepatroj povos sen hipokriteco transdoni al siaj infanoj. En la templo homarana mi aŭskultados la verkojn de la grandaj instruintoj de la homaro pri la vivo kaj morto kaj pri la rilato de nia „mi“ al la universo kaj al la eterneco, filozofie-etikajn interparolojn, altigajn kaj nobligajn himnojn k. t. p. Tiu ĉi templo devas edukadi la junulojn kiel batalantojn por la vero, bono, justeco kaj ĉiuhoma frateco, ellaboradi en ili amon al honesta laboro kaj abomenon por frazisteco kaj por ĉiuj malnoblaj malvirtoj; tiu ĉi templo devas donadi spiritan ripozon al la maljunuloj, konsolon al la suferantoj, doni la eblon senŝarĝigi sian konsciencon al tiuj, ĉe kiuj ĝi estas ŝarĝita per io k. t. p. Tiel longe kiel en mia urbo ne ekzistas templo homarana, mi devas kiel eble plej ofte kunvenadi por komunaj interparoladoj kun aliaj homaranoj de mia urbo, kaj se tiaj ne ekzistas, mi devas komunikiĝadi letere kun homaranoj de aliaj urboj.

When in my city there will be founded a Homaranist temple, I must visit it as often as possible, to fraternally gather there with Homaranists of other religions, to develop together with them neutrally-human customs and holidays and in that manner collaborate on the little-by-little development of a philosophically pure, but simultaneously beautiful, poetic and warm, life-regulating, communally-human religion, which parents will be able to, without hypocrisy, pass down to their children. In the Homaranist temple, I will listen to the works of the great teachers of humanity on life and death and on the relationship of our “I” to the universe and to eternity, philosophical-ethical conversations, elevating and ennobling hymns, etc. This temple must teach the youth to be fighters for truth, good, justice, and panhuman brotherhood, develop in them a love for honest work and a loathing for sophistry and for all ignoble vices; this temple must give spiritual rest to the elderly, consolation to the suffering, give the possibility of relieving one’s conscience to those for which it is burdened, etc. So long as there exists in my city no Homaranist temple, I must meet as often as I can for communal conversation with other Homaranists of my city, and if there are none, I must communicate by letter with Homaranists of other cities.

Rimarko. Pri la dogmo 11, kiu krom la karaktero societa havas ankoraŭ karakteron teozofian, oni devas memori, ke ĝi parolas nur pri tiaj instruoj, kiuj ne kontraŭparolas al la scienco, kaj ke ĝi rilatas nur al la templo de la homaranoj, sed tute ne al la privataj rondetoj de la homaranoj. Tiuj ĉi rondetoj havas karakteron ne religian, sed pure societan kaj servas por liberaj amikaj interparoladoj pri ĉiuj eblaj temoj, laŭ la deziro de la partoprenantoj, kaj de aliaj rondetoj ili distingiĝas nur per tio, ke en ili partoprenas homoj, kiuj havas neŭtrale-homajn religiajn kaj naciajn principojn kaj ke la interparolado en ili estas farata precipe en la lingvo neŭtrale-homa.

Comment: About Dogma 11, which besides the social character still has a theosophical character, one must remember that it speaks only of those teachings which are not contrary to science, and that it relates only to the temple of the Homaranists, but not at all to the private clubs of the Homaranists. These clubs don’t have a religious character, but a purely social one, and provide for free and friendly conversations about all possible topics, according to the wishes of the participants, and are distinguished from other clubs only by the fact that those participants are people who have neutrally-human religious and national principles and that the conversation in this club is done principally in the neutrally-human language.

12.

12.

Homarano mi nomas ĉiun homon, kiu subskribis la „Deklaracion de homarano“ kaj alskribiĝis al iu el la ekzistantaj homaranaj temploj aŭ rondetoj.

I call a Homaranist any person who signs the “Declaration of a Homaranist” and registers with one of the existing Homaranist temples or clubs.

Rimarko. Ĉiu nova rondeto da homaranoj devas publikigi sian adreson en iu el la gazetoj, kiuj estas eldonataj en la lingvo internacia.

Comment: Any new club of Homaranists must publish their address in one of the magazines which are published in the international language.

[1] De la vorto „Homarano“, kiu signifas „membro de la ĉiuhoma familio“.

[1] From the word “Homarano”, which means “member of the entire-human family”.

[2] Oni ne devas intermiksi la homaranismon kun la esperantismo! Ambaŭ ideoj estas tre parencaj inter si, sed tute ne identaj. Oni povas esti bonega esperantisto kaj tamen kontraŭulo de la homaranismo.

[2] One should not confuse Homaranism with Esperantism! Both ideas are closely-related, but not entirely identical. One can be a great Esperantist and also be an opponent of Homaranism.